Adana Büyükşehir Belediyesi ve Festival Onursal Başkanı Zeydan Karalar’ın ev sahipliğinde düzenlenen ve 23 Eylül’de başlayan 31. Milletlerarası Adana Altın Koza Sinema Şenliği, 28 Eylül Cumartesi akşamı Çukurova Üniversitesi Kongre Merkezi’nde yapılan Büyük Kapanış ve Ödül Merasimi ile sona erdi.
Ulusal Uzun Metraj Sinema Yarışması’nda 11 sinema, 16 kategoride yarıştı. Başkanlığını direktör Nuri Bilge Ceylan’ın yaptığı ve oyuncu ve direktör Mehmet Aslantuğ, oyuncu Serenay Sarıkaya, müellif ve senarist Nermin Yıldırım, direktör ve senarist Mustafa Kara, kurgucu Ayris Alptekin ile müellif, sinema eleştirmeni, küratör Müge Turan’dan oluşan heyet; Murat Fıratoğlu’nun yönettiği “Hemme’nin Öldüğü Günlerden Biri” isimli sinemasını En Düzgün Sinema seçti.
BAHÇELİEVLER KATLİAMI SİNEMASI ÖDÜL ALDI
8 Ekim 1978’de yaşanan ve Bahçelievler Katliamı olarak bilinen olay Burak Çevik’in yeni sineması Hiçbir Şey Yerinde Değil’ ile Adana Altın Koza Sinema Şenliği’nde ödül aldı. En Düzgün Direktör Ödülü’nü de “Hiçbir Şey Yerinde Değil” ile Burak Çevik’e verdi. Çevik ayrıyeten Heyet Özel Ödülü’nün de sahibi oldu.
Erim Çabalı de “En Uygun Sanat Yönetmeni” mükafatını tekrar Hiçbir Şey Yerinde Değil sineması ile aldı.
“KATİLİN İNSANLIĞINI ARAMANIN FİLMİ”
Yazar Asaf İtimat Aksel Burak Çevik’i ve “Hiçbir Şey Yerinde Değil” sinemasını köşesine taşıdı. İşte İnanç’ın o yazısı:
“Burak Çevik isimli bir direktörün “Hiçbir Şey Yerinde Değil” isimli sineması Adana Altın Koza Sinema Şenliği’nde finale kalmıştı da, kendisiyle bir röportaj yapılmıştı. Tam da bir tarihin seyrindeyken, oradan bir kesimdi düşen: Bahçelievler Katliamı’ydı konusu. Türkiye İşçi Partisi üyesi yedi gencin vefatıyla sonuçlanan faşist katliam yani.
Röportajın yayın mecrası netameliydi lakin, husus meraklandırıcıydı. Ta ki, direktörün “filmin teması politik ancak, bu bir siyasi sinema diye düşünmedim, insanı manaya üzerine bir film” dediği daha girizgâh kısma kadar. “Benim peşinde olduğum soru, bir insanın inandığı şey uğruna bir insanı öldürmesi ve bir insanın inandığı şey uğruna ölmesi sorunu. Bu biraz kendime dönüp bakmakla da alakalı. Her filmimle birlikte kendime dönüp baktığımda şunu fark ediyorum: Hayatta hiçbir şeye dair bu türlü bir adanmışlık hissetmiyorum, bu derece bir inanmışlığa sahip değilim. Bu da sıkıntıyı insanın anlamadığım bir tarafıyla ilgili hale geliyor: Bir beşerle bir katili ayıran hudut nedir?”
“İnsanı anlamak” kıymetli bir tema kuşkusuz. Bir diğer insanı öldürebilmenin adanmışlıkla bağı nedir de önemli bir soru. Denilebilir ki, sinema vizyona bir girsin de bakalım nasıl işlemiş bu “sorunsal”ları… Girdiğinde de bakarız tabii…
Belki röportajdaki tabirler soru işaretleri doğursa da, tekrar de öldürülen gençlere bir hürmet duruşu âlâ niyeti de taşıyor olabilirdi, değil mi?
“Fabrika Kızı”ndan Tomris Giritlioğlu izi taşıyan dizilere hâkim olan âlâ niyet, içerikteki problemlere rağmen kıymetliydi ve fonksiyoneldi konusu oradan türedi. Fakat birebir cevabı, daha ortada olmasa da, bu sinema için veremeyeceğimiz açık. Bu değerli mi? “İyi niyetli”ler dahil, tarihimizin, düşenlerin, yitirdiklerimizin bir uğursuz prizmada kırılarak yansıtılmasıyla karardığı kaç örnekten biri daha deyip geçemez miyiz?
İncirlik’te kürsü kurulan, birebir vakitte benim bir daha yaşlandığım gün olmasaydı, tahminen. Lakin artık yetti!
“İnsanı anlamaya” bu katliamın baş sorumlularından Haluk Kırcı’yla başlamış Burak Çevik, kendisini dinlemiş. “Bir insan kendini nasıl gerekçelendirebilir”i görmüş ve kullanmış. Ha, çeşitli sol fraksiyonlardan birkaç isimle ve Alpaslan Türkeş’in bir yakınıyla da istişareleri olmuş. Veee, Tanıl Bora da senaryo danışmanıymış…
Yönetmene nazaran “adanmışlık”, insanı katile dönüştürebilen bir lanetlenmişlik haliyken, bize nazaran, Kırcı ile yedi genç sonraki sabah birbirine dönüşebilirdi tezindeki “kötü niyet” liberal bakışla lanetlenmişliktir.
Ölümlerin rastgeleliğiyle, kahramanlaştırılmalara karşı koyanlar, kendilerini değişime bırakan pişmanlar görmüş. “Bir şeyi hatırlamakla hayatlarına devam etme konusunda bir korelasyon var. Mesela görüştüğüm solcuların birçoklarının WhatsApp fotoğrafında kederli yüzler vardı, sağcılarsa kedileri köpekleriyle keyifli bir formda sayfiyede gülümsüyorlardı”…
Bunları “araştırırken”, devlete hiç rastlamamış direktör. Yani politik ama kurulu tertibin dahli olmayan bir çatışma ortamı. Her an katil olacak “adanmış”ların, insan muamması olarak dövüşmesi.
Mecrasına karşın, röportajı yapanın, röportaj yapılanı bir politik düzlem sorgusuna çekmeye çalışması enteresandı. Başaramaması ise hiç değildi. Sonuçta çok somut bir olayı işlese de, bu bir kurmacaydı! “Doküdrama” olarak bakılamayacağından, her şey yer almazdı ve direktör 7 Ekim 1978 gecesini istediği üzere süzgeçten geçirebilir, yine kurabilirdi. Ölen ve öldürenlerin sayısı, cinayet formülleri bile kendi versiyonu olacaktı.
Filmin ismi, “Hiçbir Şey Yerinde Değil”, okuduğu bir kitaptaki, yerinden sürülmüş bir insanın tekrar mahallesine döndüğünde söylediği kelamdan etkilenilerek konulmuş. Belleğinde canlı olan her şey orada lakin yerinde değil… Direktör “dolaylı bir isim” diyor lakin, belirli ki ne belleğimizdeki her şeyi bulacağız, ne de olanlar yerinde olacak… Zira izleyeceğimiz şey, direktörün kendine ürettiği bir bellek…
Denilebilir ki, sinema vizyona bir girsin de bakalım… Bakarız…
En küçük bir pişmanlığı olmayan, kahramanlaştırılan, “katliama değil cezalandırmaya gittik” arsızlığındaki Haluk Kırcı’nın, reisleri Çatlı’ların, Yazıcıoğlu’ların bugün faal siyasettekilerin “adanmış insan”lık sıkıntılarını, silahsız bir meskende alçakça katledilen lakin direktöre sorarsanız “her an Kırcı olabilecek” öğrenciler üzerinden keşfe çıkma saygısızlığı mı, nahoşluğu mi, ne diyelim?
Bilmem, lakin bir fotoğrafla duygulanarak yapılan “Fabrika Kızı”nın, hakikaten sosyalizm temalıları, yakın tarihimizin istikrar aramasız, çekincesiz transferleri bizden gelmeliydi, O yedi gencin kıssası bu türlü bir niteliksiz eliyle Türk sinemasının bir katliamı ele alan birinci sineması değil, faşist cinayet şebekeleri ile sermaye nizamının kabahat iştirakinin belgeseli olmalıydı.
Maceramız üzerindeki bu uğursuz hâkimiyet son bulmalıydı, İncirlik’teki kürsü bunu hak ediyordu. Çok uzaklardan geliyorduk biz…”
31. ADANA ALTIN KOZA SİNEMA ŞENLİĞİ’NİN TÜM KAZANANLARI
ULUSAL UZUN METRAJ SİNEMA YARIŞMASI
EN GÜZEL SİNEMA: Hemme’nin Öldüğü Günlerden Biri / Murat Fıratoğlu
EN DÜZGÜN DİREKTÖR: Hiçbir Şey Yerinde Değil / Burak Çevik
EN ÂLÂ ERKEK OYUNCU: Fazilet Şenocak / Meyyit Mevsim & Ahmet Rıfat Şungar / Gecenin Kıyısı
EN DÜZGÜN BAYAN OYUNCU: Funda Eryiğit & Ece Yaşar / Meyyit Mevsim
EN YETERLİ SENARYO: Selen Örcan, Doğuş Algün / Meyyit Mevsim & Erkan Tahhuşoğlu / Döngü
EN DÜZGÜN YARDIMCI ERKEK OYUNCU: Serkan Ercan / Meyyit Mevsim
EN UYGUN YARDIMCI BAYAN OYUNCU: Nesrin Uçarlar / Meyyit Mevsim
EN UYGUN KURGU: Rainer Nigrelli / Gecenin Kıyısı
EN İYİ SANAT YÖNETMENİ: Erim Çabalı / Hiçbir Şey Yerinde Değil
EN İYİ GÖRÜNTÜ YÖNETMENİ: Peter Zeitlinger / Yeni Şafak Solarken
SİYAD CÜNEYT CEBENOYAN EN YETERLİ SİNEMA MÜKAFATI: Hemme’nin Öldüğü Günlerden Biri / Murat Fıratoğlu
FİLM DİREKTÖRLERİ DERNEĞİ EN ÂLÂ DİREKTÖR MÜKAFATI: Hakkı / Hikmet Kerem Özcan & Döngü / Erkan Tahhuşoğlu
UMUT VEREN ERKEK OYUNCU: Ömer Akalın / Hêvî (Umut)
TÜRKAN ŞORAY UMUT VEREN BAYAN OYUNCU: Tuana Almacı / Hakkı
EN GÜZEL MÜZİK: Son of Philip / Yeni Şafak Solarken
ADANA İZLEYİCİ MÜKAFATI: Hakkı / Hikmet Kerem Özcan
JÜRİ ÖZEL MÜKAFATI: Hiçbir Şey Yerinde Değil / Burak Çevik
YILMAZ GÜNEY ÖZEL MÜKAFATI: Gecenin Kıyısı / Türker Süer
BELGESEL SİNEMA YARIŞMASI
EN DÜZGÜN BELGESEL: Sürgün Asla Bitmez / Bahar Bektaş
JÜRİ ÖZEL MÜKAFATI: Vaktin Kıyısında İmtihan / İlkay Nişancı
ULUSLARARASI KISA SİNEMA YARIŞMASI
EN ÂLÂ SİNEMA: Her Gün Biraz Daha Kolay / Çağıl Bocut (Türkiye)
JÜRİ ÖZEL MÜKAFATI: 21 Hafta Sonra (21 Weeks Later) / Nasrin Mohammadpour (İran)
MANSİYON MÜKAFATI: Dilan Hakkında Konuşmalıyız / Umut Şilan Oğurlu (Türkiye)
ULUSAL ÖĞRENCİ SİNEMALARI YARIŞMASI
EN DÜZGÜN BELGESEL SİNEMA: Yirmili Yaşlarımın Başında / Yağmur Canpolat, Berna Oduncu
EN UYGUN CANLANDIRMA SİNEMA: Topraksız / Enes Kılıç
EN YETERLİ DENEYSEL SİNEMA: Taş / Ayşenur Ateş
EN DÜZGÜN KURMACA SİNEMA: Berbat Bir Gün / Yaşar Güney Yurdakul
JÜRİ ÖZEL MÜKAFATI – KURMACA: 220 / İsmail Hakkı Koçak
ADANA KISA SİNEMA YARIŞMASI
EN DÜZGÜN SİNEMA: Vaktin Ustası / Muhittin Yüceli
EDEBİYAT UYARLAMASI UZUN METRAJ SENARYO YARIŞMASI
EN YETERLİ SENARYO: Burası Radyo Şarampol / Şükran Yiğit
JÜRİ ÖZEL MÜKAFATI: Uyku Sersemi / Hakan Bıçakçı, Barış Kefeli, Nükhet Taneri