İngiliz Bakan, iki günlük ziyaret için dün geldiği Pekin’de temaslarda bulundu. Çin’in ekonomik bağlardan sorumlu Başbakan Yardımcısı Hı Lifıng ile 11. Çin-İngiltere Ekonomik ve Finansal Diyalog Toplantısı yapan Reeves, Devlet Lider Yardımcısı Han Cıng ile de görüştü.
Kovid-19 salgının başlamasının akabinde 2019’da yapılmayan diyalog toplantısı, 6 yıl ortadan sonra birinci kere düzenlendi.
Başbakan Yardımcısı Hı, toplantıda, Çin ve İngiltere’nin birbirini tamamlayan ekonomilere ve geniş ortak çıkarlara sahip olduğunu, bu potansiyelin öteki alanlardaki görüş ayrılıklarına ağır bastığını belirtti.
İki tarafın kalkınma stratejilerini uyumlaştırması gereğine işaret eden Hı, ticaret ve yatırımların artırılması, pak güç, finansal hizmetler, yeşil iktisat, biyoteknoloji ve yapay zeka alanlarında işbirliğinin genişletilmesini önerdi.
Konuk Bakan Reeves de Çin’in İngiltere’nin 4. en büyük ticaret ortağı olduğuna dikkati çekerek, İşçi Partisi hükümetinin ekonomik işbirliğini daha ileriye götürmeyi istediği iletisini verdi.
Reeves, iki ülkenin toplantıda gelecek 5 yıl için 600 milyon pound kıymetinde işbirliği muahedeleri imzalandığını, Çin ile ekonomik alakaları tekrar canlandırmanın İngiltere için 1 milyar poundluk ek kıymet yaratmasını beklediklerini lisana getirdi.
İŞÇİ PARTİSİ, BOZULAN BAĞLARI YİNE TESİS ETMEK İSTİYOR
İngiltere’de temmuzda yapılan seçimleri kazanarak iktidara gelen Başbakan Keir Starmer liderliğindeki İşçi Partisi hükümeti, son 10 yılda Muhafazakar Parti iktidarlarında Çin ile giderek bozulan alakaları yine olağanlaştırmayı ve bilhassa ekonomik alanda işbirliğini geliştirmeyi hedefliyor.
İngiltere’de Muhafazakar Parti iktidarında, bilhassa 2016’da başbakanlığı devralan Theresa May devrinden itibaren ilgiler giderek ihtilaflı bir seyre girmişti. İki ülke ortasında, Pekin idaresinin eski İngiliz sömürgesi Hong Kong’un özerk idare yapısını aşındıran adımları, Sincan ve Tibet’teki insan hakları meseleleri başta olmak üzere uyuşmazlıklar giderek derinleşirken, üst seviye temaslar azalmıştı.
İngiltere Parlamentosu, 2021’de “Çin’in Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki Uygur azınlığa soykırım uyguladığına” dair kararı kabul etmiş ve tıpkı yıl İngiliz hükümeti, Çinli telekomünikasyon şirketi Huawei’in ülkede 5G hücresel irtibat altyapısı kurmasını yasaklamıştı.
GÜVENLİK ENDİŞELERİ
İngiltere’nin Çin’in ülkedeki faaliyetlerine ve ekonomik güvenliğine dair telaşları de artmıştı.
Muhafazakar Partinin son Başbakanı Rishi Sunak, vazifeye başladıktan kısa müddet sonra, Kasım 2022’de yaptığı konuşmada, Çin ile bağlantılarda “işbirliğinin altın çağının noktalandığını”, İngiltere’nin bundan bu türlü “ekonomik güvenliğe odaklanması gerektiğini” vurgulamıştı.
Sunak liderliğindeki Muhafazakar Parti hükümetinin Mart 2023’te güncellediği “Güvenlik, Savunma, Kalkınma ve Dış Siyaset Bütünleşik Strateji Belgesi”nde Çin’in hem güvenlik hem kıymetler bakımından İngiltere’nin görmeyi istediği memleketler arası sisteme “çağı tanımlayan bir meydan okuma” oluşturduğu belirtilerek, Çin’e yönelik yaklaşımın “değişerek ilerlemesi”nin gerektiği vurgulanmıştı.
Belgede, “Pekin ile iklim değişikliği üzere problemlerde işbirliği için ortaklarımızla çalışmayı sürdüreceğiz ama Çin Komünist Partisinin zorlama ve bağımlılıklar yaratma teşebbüslerine başkalarıyla birlikte karşı çıkacak, ülkemizi, demokrasimizi ve iktisadımızı koruyacağız.” sözüne yer verilmişti.
İngiltere Parlamentosunun İstihbarat ve Güvenlik Komitesi de Temmuz 2023’te yayımladığı raporda, Çin’in İngiltere’nin iktisadı, siyaseti, sivil altyapısı ve akademisine nüfuz ederek “devlete karşı topyekun atağa giriştiği”, “İngiliz hükümetinin buna karşı muhafaza sistemleri geliştirmekte yetersiz kaldığı” ikazında bulunmuştu.