İSTANBUL (İGFA) – Üsküdar Üniversitesi Milletlerarası Münasebetler Yüksek Lisans Programı öğretim üyesi Doç. Dr. İbrahim Arslan, Suriye Devlet Lideri Beşar Esad’ın çıkardığı af kararı ve Türkiye’deki Suriyeli sığınmacıların dönüş sürecine dair değerlendirmelerde bulundu.
Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ın, 22 Eylül 2024 tarihinden evvel hata işleyenler için af çıkardığını hatırlatan Doç. Dr. İbrahim Arslan, af kararnamesinin topluma ve devlete önemli atak teşkil eden birtakım kabahatler, rüşvet, sahtecilik ve genel ahlaka karşıt birtakım kabahatleri kapsamadığını lisana getirdi.
Suriye’de yaşayanların üç ay, Suriye dışında yaşayanların ise dört ay içinde aftan yararlanmak için ilgili makamlara başvurmak zorunda olduğunu da kaydeden Doç. Dr. İbrahim Arslan, “Bu müddetlerin aşılması halinde, aftan yararlanmak mümkün olmayacaktır. Türkiye açısından af kararı kapsamında ‘Suriye’de ilan edilen af, Türkiye’deki Suriyeli sığınmacıların geri dönme isteğini nasıl etkileyebilir?’, ‘Affın kapsamı ve şartları göz önünde bulundurulduğunda, geri dönmek isteyen sığınmacıların karşılaşabileceği potansiyel riskler nelerdir?’, ‘Bu riskler, sığınmacıların geri dönüş kararını tesirler mi?’ ve ‘Sığınmacıların inançlı bir formda geri dönüşü için neler yapılabilir?’ sorularının cevaplarının bulunması değerli görülüyor.” dedi.
Geçmişte Esad rejiminin benzeri af kararları çıkardığını hatırlatan Doç. Dr. İbrahim Arslan, “Suriye’de 2011’den bu yana devam eden iç karışıklık mühletince Suriye idaresince yaklaşık 20 sefer af çıkarıldığı göz önünde bulundurulduğunda, birinci bakışta, 22 Eylül 2024 tarihinden öncesinde işlenen hatalara yönelik affın, evvelki af kararlarından farksız olduğu ve Türkiye’deki sığınmacılar için rastgele bir tavır değişikliğine neden olmayacağı öngörülebilir, lakin bu yaklaşımın, Türkiye’nin son devirde Suriye’ye yönelik dış siyasetindeki değişimi göz gerisi ettiği söz edilmelidir.” dedi.
CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN’IN BEŞAR ESAD İLE GÖRÜŞMEK İSTEMESİ…
Bilindiği üzere Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, 21 Eylül 2024 tarihinde, “Türkiye ile Suriye ortasındaki münasebetleri olağanlaştırmak hedefiyle Beşar Esad ile görüşmek istedik. Artık karşı tarafın yanıtını bekliyoruz.” açıklamasında bulunduğunu da kaydeden Doç. Dr. İbrahim Arslan, “Bu noktadan hareketle Esad’ın, Erdoğan’ın açıklaması ile birebir periyoda denk gelen af kararnamesinin dikkat cazibeli olduğu belirtilmelidir. Türkiye’deki Suriyeli sığınmacıların ülkelerine dönüşleri insani, Türkiye ve Suriye açısından iç ve dış politik boyutları olan bir mevzudur. Türkiye’deki Suriyeli sığınmacıların büyük bir kısmı, rejime muhalefet ya da rejim baskısı nedeniyle Türkiye’de bulunmaktadır. Bu bireylerin ülkelerine döndüklerinde kendilerinin ve yakınlarının can güvenliklerinin sağlanacağı, kamu hizmetine erişimde kahırla karşılaşmayacakları, iç karışıklık öncesinde sahip oldukları mal varlıklarının iade edileceği ve gündelik hayatlarını sürdürme konusunda Suriye idaresinden kaynaklanan rastgele bir baskıyla karşılaşmayacaklarına ikna edilmeleri gerekmektedir.” diye konuştu.
Türkiye’deki Suriyeli sığınmacılar konusunun, son periyotta, Türk kamuoyunda sıkça tartışılan başlıkların ön sıralarında yer aldığını, iktidar ve muhalefeti önemli olarak karşı karşıya getirdiğini de tabir eden Doç. Dr. İbrahim Arslan, “Düzensiz göç bağlamında, Türkiye’ye gelen öbür göçmenler üzere Suriyeli sığınmacıların da önümüzdeki süreçte, başta iç güvenlik olmak üzere Türkiye’de önemli sıkıntılara neden olabileceği görüşü, Türk kamuoyunda yük kazanmaktadır. Türkiye’de yaklaşık 13 yıllık bir mühlet içinde oluşan bu sorunun tahlili, partiler üstü bir anlayışı gerekli kılmaktadır. Bu kapsamda, Suriyeli sığınmacıların insan hak ve onuruna yakışır biçimde ülkelerine dönmelerinin sağlanmasına yönelik olarak TBMM’de kümesi olan partilerin iştirakiyle bir yol haritasının belirlenmesi ve Suriye hükümetinin daha kapsamlı ve hamasetli adımlar atması noktasında teşvik edilmesi kıymetli görülmektedir. Sorunun tahlili için Türkiye’nin Rusya’yla birlikte hareket etmesinin, Beşar Esad’ın sürece takviyesini sağlayacağı/artıracağı öngörülebilir.” dedi.
SURİYELİ SIĞINMACILARIN DÖNÜŞLERİNİN SAĞLANMASINA YÖNELİK YOL HARİTASI…
Doç. Dr. İbrahim Arslan, Türkiye’deki Suriyeli sığınmacıların ülkelerine dönüşlerinin sağlanmasına yönelik olarak belirlenecek yol haritasında “Suriyeli sığınmacıların insan haklarına uygun biçimde ülkelerine dönüşlerinin ve ülkelerinde emniyetli biçimde hayatlarını idame etmelerinin sağlanmasına taban teşkil edecek yasal düzenlemelerin Suriye hükümetince yapılması”, “Suriye’nin toprak bütünlüğünün temel alınması”, “Türkiye-Suriye ortasında kapsamlı yeterli komşuluk, güvenlik ve işbirliği mutabakatının imzalanması (İsrail’in bölgedeki saldırgan tavrını artırdığı konjonktürde, Türkiye-Suriye yakınlaşması daha da kolaylaşabilir.)”, “Suriye’nin yine inşasına yönelik alınabilecek tedbirler”, “Suriye’deki sürecin izlenmesine yönelik olarak -mümkünse BM’nin öncülüğünde- Rusya, İran ve Türkiye’nin iştirakiyle bir milletlerarası düzeneğin oluşturulması”, “Uygun şartları sağlamadığı tespit edilen Suriyeli sığınmacılara verilen Türk vatandaşlığının yine gözden geçirilmesi” mevzuları üzerinde durulmasının gerektiğini de vurguladı.